İngiltere'de bu sene bir ay önce Mart 2016 yılında yayınlanan Psikiyatrik hastalar için de Sürücü Ehliyeti Yönergesi hangi rahatsızlıklarda nasıl hareket edilmesi gerektiğini belirlemiştir.
Bu rehberde ana nokta psikiyatrik tanıdan önce;
a) belirgin hafıza veya konsantrasyon probleminin olmaması ,
b) gerginlik ve davranış bozukluklarının olmaması ,
c) intihar düşüncelerinin bulunmamasıdır.
Bu şıkların olması kişinin sürücü ehliyetini kısıtlamaktadır veya ehliyete sahip olanların trafiğe çıkma yeterliliğinde olmadıklarını göstermektedir. Bu 3 ana noktada problemi olmayan psikiyatrik bozukluğu yada hastalığı olanlar için tanı kriterlerine göre sürücü ehliyeti durumları şöyledir.
ANKSİYETE ve DEPRESYON; Hafif ve orta derecede olanlar otomobil/motosiklet sürebilir. Otobüs ve kamyon sürücüleri bu durumları kısa süreli ise sürebilir. Ancak ciddi anksiyete ve depresyonu olan tüm araç sürücüleri için trafiğe çıkmama ve trafik denetleme makamlarına durumunu bildirme zorunluluğu getirilmektedir ve sağlık raporu sonrası sürücünün durumuna karar verileceğini belirtilmektedir. Kamyon ve Otobüs şoförlerin de ise sürücü ehliyeti 6 aylık kısıtlama süresinden sonra yeniden verilebilecektir. AKUT
PSİKOTİK BOZUKLUK; Trafiğe çıkmayı yasaklamakta ve otomobil ve motosiklet sürücü belgesine sahip olanlar için eğer a) 3 ay süresince iyi ve dengeli ise b) tedavisini sürdürüyorsa c) içgörüsü ve mantıklı düşüncesi varsa d) ilaçlarının yan etkisi sürüşünü etkilemiyorsa e) uzman doktor raporu ile sürmesinde sakınca yok deniyor ise sürücü belgesi yeniden verilebilmektedir. Otobüs ve Kamyon şoförlerinde de aynı maddeler geçerli olup sadece a) maddesindeki süre 12 aydır. BİPOLAR BOZUKLUK, HİPOMANİ veya MANİ; yukardaki a, b, c maddeleri burada da geçerlidir. Ancak eğer son 12 ay içinde 4 veya daha fazla (hızlı döngülü) rahatsızlık atağı ve belirgin mizaç dalgalanması var ise otomobil ve motosiklet /motosiklet sürücüleri için a) maddesindeki süre 6 aya çıkmaktadır.
ŞİZOFRENİ VE DİĞER KRONİK TEKRARLAYAN BOZUKLUKLAR; a, b, c maddeleri burada da geçerli olup Otobüs ve Kamyon şoförleri için ilacın etkili en küçük dozu ile sürüş, uyanıklık, konsantrasyon ve motor performansın optimal seviyede etkilenmemesinin sağlanması gerekmektedir. Ayrıca hastalığın tekrar riskinin de düşük olduğu, daha önceki rahatsızlık süreçlerinden ortaya konmalıdır.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE, ASPERGER, OTİZM SPEKTRUMU ; Trafik denetleme makamlarına bildirmesi gereklidir ve tıbbi değerlendirmesinde dürtü kontrolü ve davranışının neden ve sonuçlarını değerlendirebilme yetisi kısaca ayırt etme gücüne ( temyiz kudreti, sezginlik, mümeyyizlik) sahip olup olmadığına göre trafiğe çıkabilecektir. Otobüs ve kamyon şoförlerinde bu rahatsızlıklar çok hafif ise sürücü belgesine izin vardır.
HAFİF BİLİŞSEL BOZUKLUK ; Sürüşleri etkilenmediği sürece bir sorun yoktur. Sürüş yetileri etkileniyorsa tıbbi değerlendirme sonrası karar verilecektir.
BUNAMA (DEMANS,ALZHEIMER ); Trafik denetleme makamlarını bildirmesi ve değerlendirmesinde kısa süreli hafızanın kötüleşmesi, içgörü ve karar verme yetilerinin bozulması sürücü ehliyetini iptal ettirir. Erken bunama dönemlerinde dikkat ve hareket yavaşlamasında , medikal değerlendirme her sene yapılarak karar verilir. Kamyon ve otobüs şoförleri bu hastalıkta ehliyetlerini kaybederler.
ÖĞRENME-ZEKA ÖZÜRLERİ; İletişim, kendine bakım, evde bağımsız yaşama, sosyal iletişim, kendini yönetebilme, okuryazarlık düzeyi, iş yetisi, eğlenebilme, sağlık ve güvenlik anlayışları içeriğinde değerlendirilirler. Otobüs ve kamyon şoförlüğü yapamazlar.
KİŞİLİK BOZUKLUKLARI; Sürüş sırasında tehlikelilik yaratan bir kişilik bozukluğuna sahipseler ehliyet alamazlar. Kişilik bozukluğu sürüşle ilgili sorun yaratmıyor ve yol güvenliğini bozmuyorsa kullanabilirler. Kamyon ve otobüs süremezler.
ALKOL KÖTÜ KULLANIMI; Trafikten men edilirler. Otomobil/motosiklet sürücüleri 6 ay , kamyon ve otobüs sürücüleri 1 yıl alkolsüz yada kontrollü alkol kullanımı , kan değerlerindeki düzelme ve sürüş yapamadığı dönemde tıbbi destek ve değerlendirme sonrası ehliyete kavuşabilirler.
ALKOL BAĞIMLILIĞI; Araç süremezler. Otomobil/motosiklet , kamyon ve otobüs sürücüleri 1 yıl alkolsüz dönemden sonra ve kan değerleri düzelince sağlık raporu, bağımsız medikal değerlendirme ve uzman doktor takibi ile ehliyetlerine kavuşabilirler. Kamyon ve otobüs sürücülerinin geçmişte alkol bağımlılığı varsa sürücü belgeleri bu koşullar tamamlanıncaya kadar iptal edilir.
UYUŞTURUCU MADDE KÖTÜ KULLANIMI VEYA BAĞIMLILIĞI; Vasıta kullanamazlar. Otomobil/motosiklet sürücüleri 6 ay , kamyon ve otobüs sürücüleri 1 yıl madde kullanmadıktan sonra tıbbi değerlendirme, idrar testi ve ilave bağımsız uzman doktor değerlendirmesi sonucu uygunsa sürücü belgeleri yeniden değerlendirilir. Bu süre ağır uyuşturucu kullanan otomobil/motosiklet sürücülerinde 1 yıl, kamyon ve otobüs sürücülerinde 3 yıla çıkar.
BÖYLE BİR YÖNETMELİK BİZİM GİBİ ÜLKELER İÇİNDE GEREKLİ BENCE ÇOK INSANCIL
Bu rehberde ana nokta psikiyatrik tanıdan önce;
a) belirgin hafıza veya konsantrasyon probleminin olmaması ,
b) gerginlik ve davranış bozukluklarının olmaması ,
c) intihar düşüncelerinin bulunmamasıdır.
Bu şıkların olması kişinin sürücü ehliyetini kısıtlamaktadır veya ehliyete sahip olanların trafiğe çıkma yeterliliğinde olmadıklarını göstermektedir. Bu 3 ana noktada problemi olmayan psikiyatrik bozukluğu yada hastalığı olanlar için tanı kriterlerine göre sürücü ehliyeti durumları şöyledir.
ANKSİYETE ve DEPRESYON; Hafif ve orta derecede olanlar otomobil/motosiklet sürebilir. Otobüs ve kamyon sürücüleri bu durumları kısa süreli ise sürebilir. Ancak ciddi anksiyete ve depresyonu olan tüm araç sürücüleri için trafiğe çıkmama ve trafik denetleme makamlarına durumunu bildirme zorunluluğu getirilmektedir ve sağlık raporu sonrası sürücünün durumuna karar verileceğini belirtilmektedir. Kamyon ve Otobüs şoförlerin de ise sürücü ehliyeti 6 aylık kısıtlama süresinden sonra yeniden verilebilecektir. AKUT
PSİKOTİK BOZUKLUK; Trafiğe çıkmayı yasaklamakta ve otomobil ve motosiklet sürücü belgesine sahip olanlar için eğer a) 3 ay süresince iyi ve dengeli ise b) tedavisini sürdürüyorsa c) içgörüsü ve mantıklı düşüncesi varsa d) ilaçlarının yan etkisi sürüşünü etkilemiyorsa e) uzman doktor raporu ile sürmesinde sakınca yok deniyor ise sürücü belgesi yeniden verilebilmektedir. Otobüs ve Kamyon şoförlerinde de aynı maddeler geçerli olup sadece a) maddesindeki süre 12 aydır. BİPOLAR BOZUKLUK, HİPOMANİ veya MANİ; yukardaki a, b, c maddeleri burada da geçerlidir. Ancak eğer son 12 ay içinde 4 veya daha fazla (hızlı döngülü) rahatsızlık atağı ve belirgin mizaç dalgalanması var ise otomobil ve motosiklet /motosiklet sürücüleri için a) maddesindeki süre 6 aya çıkmaktadır.
ŞİZOFRENİ VE DİĞER KRONİK TEKRARLAYAN BOZUKLUKLAR; a, b, c maddeleri burada da geçerli olup Otobüs ve Kamyon şoförleri için ilacın etkili en küçük dozu ile sürüş, uyanıklık, konsantrasyon ve motor performansın optimal seviyede etkilenmemesinin sağlanması gerekmektedir. Ayrıca hastalığın tekrar riskinin de düşük olduğu, daha önceki rahatsızlık süreçlerinden ortaya konmalıdır.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE, ASPERGER, OTİZM SPEKTRUMU ; Trafik denetleme makamlarına bildirmesi gereklidir ve tıbbi değerlendirmesinde dürtü kontrolü ve davranışının neden ve sonuçlarını değerlendirebilme yetisi kısaca ayırt etme gücüne ( temyiz kudreti, sezginlik, mümeyyizlik) sahip olup olmadığına göre trafiğe çıkabilecektir. Otobüs ve kamyon şoförlerinde bu rahatsızlıklar çok hafif ise sürücü belgesine izin vardır.
HAFİF BİLİŞSEL BOZUKLUK ; Sürüşleri etkilenmediği sürece bir sorun yoktur. Sürüş yetileri etkileniyorsa tıbbi değerlendirme sonrası karar verilecektir.
BUNAMA (DEMANS,ALZHEIMER ); Trafik denetleme makamlarını bildirmesi ve değerlendirmesinde kısa süreli hafızanın kötüleşmesi, içgörü ve karar verme yetilerinin bozulması sürücü ehliyetini iptal ettirir. Erken bunama dönemlerinde dikkat ve hareket yavaşlamasında , medikal değerlendirme her sene yapılarak karar verilir. Kamyon ve otobüs şoförleri bu hastalıkta ehliyetlerini kaybederler.
ÖĞRENME-ZEKA ÖZÜRLERİ; İletişim, kendine bakım, evde bağımsız yaşama, sosyal iletişim, kendini yönetebilme, okuryazarlık düzeyi, iş yetisi, eğlenebilme, sağlık ve güvenlik anlayışları içeriğinde değerlendirilirler. Otobüs ve kamyon şoförlüğü yapamazlar.
KİŞİLİK BOZUKLUKLARI; Sürüş sırasında tehlikelilik yaratan bir kişilik bozukluğuna sahipseler ehliyet alamazlar. Kişilik bozukluğu sürüşle ilgili sorun yaratmıyor ve yol güvenliğini bozmuyorsa kullanabilirler. Kamyon ve otobüs süremezler.
ALKOL KÖTÜ KULLANIMI; Trafikten men edilirler. Otomobil/motosiklet sürücüleri 6 ay , kamyon ve otobüs sürücüleri 1 yıl alkolsüz yada kontrollü alkol kullanımı , kan değerlerindeki düzelme ve sürüş yapamadığı dönemde tıbbi destek ve değerlendirme sonrası ehliyete kavuşabilirler.
ALKOL BAĞIMLILIĞI; Araç süremezler. Otomobil/motosiklet , kamyon ve otobüs sürücüleri 1 yıl alkolsüz dönemden sonra ve kan değerleri düzelince sağlık raporu, bağımsız medikal değerlendirme ve uzman doktor takibi ile ehliyetlerine kavuşabilirler. Kamyon ve otobüs sürücülerinin geçmişte alkol bağımlılığı varsa sürücü belgeleri bu koşullar tamamlanıncaya kadar iptal edilir.
UYUŞTURUCU MADDE KÖTÜ KULLANIMI VEYA BAĞIMLILIĞI; Vasıta kullanamazlar. Otomobil/motosiklet sürücüleri 6 ay , kamyon ve otobüs sürücüleri 1 yıl madde kullanmadıktan sonra tıbbi değerlendirme, idrar testi ve ilave bağımsız uzman doktor değerlendirmesi sonucu uygunsa sürücü belgeleri yeniden değerlendirilir. Bu süre ağır uyuşturucu kullanan otomobil/motosiklet sürücülerinde 1 yıl, kamyon ve otobüs sürücülerinde 3 yıla çıkar.
BÖYLE BİR YÖNETMELİK BİZİM GİBİ ÜLKELER İÇİNDE GEREKLİ BENCE ÇOK INSANCIL
