Bu gün açıklanan Millet İrtifakı Ortak Bildirgesindeki engelliler ile ilgili kısmı aşağıdadır. Bir çok konuya değinilmiş, ancak maalesef araç alımında uygulanan ÖTV konusunda bir açıklama göremedim.
ORTAK PROTOKOL MUTABAKAT METNİ (Sayfa 195 199)
Engelliler
Kamuda engellilere yönelik hizmetlerdeki dağınıklığı giderecek, tüm hizmetleri tek bir çatı altında toplayacak, buna uygun güçlü bir kurumsal yapı oluşturacağız. Engellilerle ilgili veri tabanı oluşturacak, düzenli olarak güncelleyecek ve kamuoyuyla paylaşacağız. Ulusal Otizm Eylem Planını hayata geçireceğiz. Ülkemizin iç mevzuatını, BM Engelli Hakları Komitesinin Nihai Gözlem Sonuç Raporu doğrultusunda geliştireceğiz. Çalışma hayatındaki şiddet ve taciz olaylarına karşı başta kadınlar olmak üzere dezavantajlı tüm kesimleri korumak amacıyla ILO 190 sayılı sözleşmesini onaylayacak ve buna uygun alt mevzuat hazırlayacağız. Engellilere yönelik ayrımcılığı sona erdirmek için yeni hukuki düzenlemeler yapacak, kanunda mevcut olmasına rağmen uygulamada işlevsellik kazanamayan hükümlerle ilgili olarak cezai yaptırımlar getireceğiz. ORTAK POLİTİKALAR MUTABAKAT METNİ 196 Engelli çocuğu olan ebeveynlerin yaşamlarını kaybetmeleri halinde çocuklarına kimin bakacağı konusundaki haklı endişelerini net yasal düzenlemelerle ortadan kaldırılacağız. Dijital dönüşümü ve evden veya uzaktan çalışma imkanlarını da dikkate alarak kamu ve özel sektörde engelliler için ayrılan mevcut kotaları dolduracağız. Kamuda çalışan engellilerin kendi eğitim, meslek ve yeteneklerine göre istihdam edilmelerini sağlayacağız. Engelli istihdamı konusunda engelli grupları arasında dengeli bir politika belirlenmesini sağlayacak, engelli kadınlar, işitme engelliler ve zihinsel engellilerin engelli istihdamından eşit oranda faydalanmalarını temin edeceğiz. Engelli bireylerin yetkinlikleri ve yapabilecekleri işlere uygun eğitim almalarını sağlayacak ve istihdam edilebilirliklerini artıracağız. Sosyal sorumluluk projeleriyle engellilere yönelik mesleki eğitimler ve sertifika programlarını teşvik edeceğiz. Engelli bireylerin yazılım, kodlama, siber güvenlik, e-ticaret uzmanlığı, büyük veri yöneticiliği gibi kalifiye eleman olarak istihdamını sağlayacak projeler geliştireceğiz. İş Koçları uygulamalarıyla engelli personelin işe, işyerine ve diğer personele uyumunu artıracağız. Engelli aylıkları, bakım yardımları ve malzeme desteklerini yüksek enflasyonu da dikkate alarak günün şartlarına göre güncelleyeceğiz. Engelli aylıklarını ve bakım yardımlarını belirlerken, hane içinde fert başına düşen gelir sınırını artıracağız. Engelli vatandaşlarımızın kullandığı protez, ortezlerin SGK katkı paylarını günün şartlarına göre güncelleyeceğiz. Engelli bakım ve kreş evleri açarak ailelere sosyal destek sağlayacak, engellilerin ve bakıma muhtaç yaşlıların günü birlik yararlanabileceği bakım evleri açarak bu kişilerin ailelerinin günlük ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olacağız. Engelli çocukların ebeveynleri üzerinden sağlık yardımı alabilmeleri için en az %60 olarak uygulanan engellilik oranını düşüreceğiz. Engelli kadınlar için doğum öncesi ve sonrası izin gün süresini artıracağız. Engellileri, rehabilite edilmesi, sosyal hayata katılması ve sağlıklı bir hayat sürmeleri için spora teşvik edecek, hemen her branşta spor yapabilmeleri için gerekli altyapı imkânlarını VIII. SOSYAL POLİTİKALAR 197 hazırlayacak, başarılı milli sporculara teşvik primi verilmesi hususundaki esasları genişleteceğiz. Engelli Spor Kulüplerine Gençlik ve Spor Bakanlığı bütçesinden sağlanan ödeneklerin miktarını artıracağız. Kamu kurum ve kuruluşlara ait sosyal tesislerden engellilerin indirimli olarak istifade etmesini sağlayacağız. Engelli bireylerin bağımsız yaşam ve topluma dahil olabilmeleri için gelişen teknolojilere uyumlu tıbbi cihaz, ilaç, test kitleri ve yapay zeka marifetiyle üretilen ürünleri stratejik sektör kapsamına alacak ve teşvik edeceğiz. Erişilebilirlik sorunlarını Evrensel Tasarım İlkeleri çerçevesinde çözeceğiz. Şehirlerin, kamu binaları başta olmak üzere iş yerlerinin, sinema, tiyatro gibi kültür merkezlerinin, eğitim kurumlarının ve toplu taşıma araçlarının engellilerin kullanımına uluslararası standartlarda uygun hale getirilmesini sağlayacak, bu konudaki denetimleri titizlikle gerçekleştireceğiz. Engelli bireylerin ikamet ettiği ya da öğrenim gördüğü caddelere uyarı tabelaları asılmasını sağlayacağız. Adil ve etkin bir Sağlık Kurulu Raporları Yönetmeliğini hayata geçirecek, her kamu kuruluşuna başvuruda istenilen farklı sağlık kurulu raporu taleplerini sonlandıracağız. Sağlık Kurulu Raporlarının Dünya Sağlık Örgütünün standartlarına uygun olarak düzenlenmesini sağlayacağız. Kalıcı engellilik durumunun tespitinde; bir kereye mahsus olacak şekilde engellinin tüm engel durumlarını, gerekli olacak (tıbbi araç ve gereçleri, vb.) donanımlarını, eğitim gereksinimlerini saptayacak yeni bir sağlık kurulu raporunun düzenlenmesini sağlayacağız. Geçici engellilik durumunun tespitinde de engel derece ve özelliğine göre aynı şekilde yeni bir sağlık kurulu raporunun düzenlenmesini sağlayacağız. Kamu ve üniversite hastanelerinde engellilerin hizmet alımını kolaylaştıracağız. Bakım uzmanlarının ve özelikle özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim verenlerin niteliklerinin arttırılması için burs ve istihdam garantili bütünleşik bir programı hayata geçireceğiz. Bakanlığa ait ve bakanlığın ödemesini yaptığı engelli bakım kurumlarında bakım hizmetlerinde kaliteyi arttıracağız. ORTAK POLİTİKALAR MUTABAKAT METNİ 198 Habilitasyon ve rehabilitasyon hizmetlerinin mümkün olan en erken evrede başlatılmasını ve engellinin yerleşim yerine en yakın yerde verilmesini sağlayacağız. Özel bakım gerektiren engel durumları için sürdürülebilir, güvenli ve yüksek standartlar için devlet desteği sağlayacağız. Erken tanı için Sağlık Bakanlığının ve Milli Eğitim Bakanlığının işbirliği içinde çalışacağı bir sistem kuracağız. Doğum kaynaklı engelliliğin önlenmesi amacıyla önleyici sağlık hizmetlerine ağırlık vereceğiz. Otizmli ve Down Sendromlu bireylerin toplumsal hayata katılımı için erken tanı ve erken müdahale hizmetlerini güçlendireceğiz. SMA tedavisi konusunda tecrübeli uluslararası üniversiteler ile iş birliği yaparak öncelikle ilgili merkezlerde ve en kısa zamanda da uzmanların eğitimi ve teknoloji transferi yoluyla çocuklarımızın tedavisinin ülkemizde yapılmasını sağlayacağız. Çok disiplinli rehabilitasyon ekipleri oluşturacak, özel rehabilitasyon üniteleri kuracak, hastanelerde engelli asistanı sosyal hizmet uzmanı istihdam edilmesini sağlayacağız. Engellilerin hak ve özgürlüklerinin topluma aktarılabilmesi için, anaokulundan itibaren okul müfredatlarına eğitim programları koyacağız. Ülke çapında Erişilebilirlik Seferberliği başlatmak için Engelsiz Yaşam Dersini müfredata dahil edeceğiz. Toplumsal farkındalığı arttırmak amacıyla Ulusal Erişilebilirlik Haftası uygulaması başlatacağız. Engelli vatandaşlarımızın genel eğitim sistemi içinde her seviyede eğitim almasını sağlamak için bütünleştirici planlamalar yapacağız. Engellilere özgü okulları yaygınlaştıracağız. Engellilerin eğitim kuruluşlarına kabullerinde ortaya çıkan sorunları net yasal düzenlemelerle ortadan kaldıracağız. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine yönelik gerçekçi ve sürdürülebilir bir destekleme programı oluşturacağız. Özel gereksinimli çocukların, örgün eğitim dışında aldıkları rehabilitasyon hizmetini ayda en az 40 ders saatine çıkaracağız. VIII. SOSYAL POLİTİKALAR 199 İşitme ve görme engellilerin, üniversiteler dahil, eğitimin her kademesinde rahat ve kaliteli eğitim alabilmelerini sağlayacağız. İşitme engelliler için Türk işaret dili sistemi oluşturacak, toplumun bu dili öğrenmesi için çalışmalar yapacağız. Engellilerin seçtiği alanlarda eğitim alabilmesi için mesleki habilitasyon, rehabilitasyon ve eğitim programları geliştirecek, bu programlarda kamu kurumları haricindeki tüzel kişiler ile gerçek kişilerin de gönüllü olarak hizmet sunabilmesini sağlayacağız. Örgün eğitim programlarına geç başlamış engellilerin eğitime dâhil edilmesi için düzenlemeler yapacağız. Engelli bireylerin okul öncesinden itibaren diğer öğrencilerle birlikte eğitim almalarını sağlayarak engelli bireylerin okullaşma oranını artıracak, kaynaştırılmış eğitimin altyapısını hazırlayacağız. Özel Eğitim İhtiyaçları belirlenmiş 0-36 ay çocuklarımız için ailelerinin bilgilendirilmesini ve desteklenmesini sağlayacak, üniversitelerimiz, yerel yönetimlerimiz ve sivil toplum kuruluşları ile iş birliği içerisinde 6 aylık periyotlarda izleme ve değerlendirme yaparak gerekli eğitim hizmetini vereceğiz. Kaynaştırmalı Engelsiz Kreş projesi çerçevesinde engelli çocuklarımızın eğitim ve rehabilitasyonu için tamamı kamu kaynaklarıyla karşılanacak kreş uygulamasını tüm ülke genelinde hayata geçireceğiz. Özel eğitim okulları, Rehberlik Araştırma Merkezleri, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile genel eğitim okulları arasındaki bütünleştirici eğitime ilişkin işbirliği ortamını güçlendireceğiz. Engelli öğrencilerin sınavlarda karşı karşıya kaldığı her türlü engeli ortadan kaldıracağız. Ulusal Ebeveynlik Projesi kapsamında engelli çocuklarımızın ailelerinin çocuklarının eğitim sürecinin her boyutuna aktif katılmaları seferberliğini başlatacağız.
ORTAK PROTOKOL MUTABAKAT METNİ (Sayfa 195 199)
Engelliler
Kamuda engellilere yönelik hizmetlerdeki dağınıklığı giderecek, tüm hizmetleri tek bir çatı altında toplayacak, buna uygun güçlü bir kurumsal yapı oluşturacağız. Engellilerle ilgili veri tabanı oluşturacak, düzenli olarak güncelleyecek ve kamuoyuyla paylaşacağız. Ulusal Otizm Eylem Planını hayata geçireceğiz. Ülkemizin iç mevzuatını, BM Engelli Hakları Komitesinin Nihai Gözlem Sonuç Raporu doğrultusunda geliştireceğiz. Çalışma hayatındaki şiddet ve taciz olaylarına karşı başta kadınlar olmak üzere dezavantajlı tüm kesimleri korumak amacıyla ILO 190 sayılı sözleşmesini onaylayacak ve buna uygun alt mevzuat hazırlayacağız. Engellilere yönelik ayrımcılığı sona erdirmek için yeni hukuki düzenlemeler yapacak, kanunda mevcut olmasına rağmen uygulamada işlevsellik kazanamayan hükümlerle ilgili olarak cezai yaptırımlar getireceğiz. ORTAK POLİTİKALAR MUTABAKAT METNİ 196 Engelli çocuğu olan ebeveynlerin yaşamlarını kaybetmeleri halinde çocuklarına kimin bakacağı konusundaki haklı endişelerini net yasal düzenlemelerle ortadan kaldırılacağız. Dijital dönüşümü ve evden veya uzaktan çalışma imkanlarını da dikkate alarak kamu ve özel sektörde engelliler için ayrılan mevcut kotaları dolduracağız. Kamuda çalışan engellilerin kendi eğitim, meslek ve yeteneklerine göre istihdam edilmelerini sağlayacağız. Engelli istihdamı konusunda engelli grupları arasında dengeli bir politika belirlenmesini sağlayacak, engelli kadınlar, işitme engelliler ve zihinsel engellilerin engelli istihdamından eşit oranda faydalanmalarını temin edeceğiz. Engelli bireylerin yetkinlikleri ve yapabilecekleri işlere uygun eğitim almalarını sağlayacak ve istihdam edilebilirliklerini artıracağız. Sosyal sorumluluk projeleriyle engellilere yönelik mesleki eğitimler ve sertifika programlarını teşvik edeceğiz. Engelli bireylerin yazılım, kodlama, siber güvenlik, e-ticaret uzmanlığı, büyük veri yöneticiliği gibi kalifiye eleman olarak istihdamını sağlayacak projeler geliştireceğiz. İş Koçları uygulamalarıyla engelli personelin işe, işyerine ve diğer personele uyumunu artıracağız. Engelli aylıkları, bakım yardımları ve malzeme desteklerini yüksek enflasyonu da dikkate alarak günün şartlarına göre güncelleyeceğiz. Engelli aylıklarını ve bakım yardımlarını belirlerken, hane içinde fert başına düşen gelir sınırını artıracağız. Engelli vatandaşlarımızın kullandığı protez, ortezlerin SGK katkı paylarını günün şartlarına göre güncelleyeceğiz. Engelli bakım ve kreş evleri açarak ailelere sosyal destek sağlayacak, engellilerin ve bakıma muhtaç yaşlıların günü birlik yararlanabileceği bakım evleri açarak bu kişilerin ailelerinin günlük ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olacağız. Engelli çocukların ebeveynleri üzerinden sağlık yardımı alabilmeleri için en az %60 olarak uygulanan engellilik oranını düşüreceğiz. Engelli kadınlar için doğum öncesi ve sonrası izin gün süresini artıracağız. Engellileri, rehabilite edilmesi, sosyal hayata katılması ve sağlıklı bir hayat sürmeleri için spora teşvik edecek, hemen her branşta spor yapabilmeleri için gerekli altyapı imkânlarını VIII. SOSYAL POLİTİKALAR 197 hazırlayacak, başarılı milli sporculara teşvik primi verilmesi hususundaki esasları genişleteceğiz. Engelli Spor Kulüplerine Gençlik ve Spor Bakanlığı bütçesinden sağlanan ödeneklerin miktarını artıracağız. Kamu kurum ve kuruluşlara ait sosyal tesislerden engellilerin indirimli olarak istifade etmesini sağlayacağız. Engelli bireylerin bağımsız yaşam ve topluma dahil olabilmeleri için gelişen teknolojilere uyumlu tıbbi cihaz, ilaç, test kitleri ve yapay zeka marifetiyle üretilen ürünleri stratejik sektör kapsamına alacak ve teşvik edeceğiz. Erişilebilirlik sorunlarını Evrensel Tasarım İlkeleri çerçevesinde çözeceğiz. Şehirlerin, kamu binaları başta olmak üzere iş yerlerinin, sinema, tiyatro gibi kültür merkezlerinin, eğitim kurumlarının ve toplu taşıma araçlarının engellilerin kullanımına uluslararası standartlarda uygun hale getirilmesini sağlayacak, bu konudaki denetimleri titizlikle gerçekleştireceğiz. Engelli bireylerin ikamet ettiği ya da öğrenim gördüğü caddelere uyarı tabelaları asılmasını sağlayacağız. Adil ve etkin bir Sağlık Kurulu Raporları Yönetmeliğini hayata geçirecek, her kamu kuruluşuna başvuruda istenilen farklı sağlık kurulu raporu taleplerini sonlandıracağız. Sağlık Kurulu Raporlarının Dünya Sağlık Örgütünün standartlarına uygun olarak düzenlenmesini sağlayacağız. Kalıcı engellilik durumunun tespitinde; bir kereye mahsus olacak şekilde engellinin tüm engel durumlarını, gerekli olacak (tıbbi araç ve gereçleri, vb.) donanımlarını, eğitim gereksinimlerini saptayacak yeni bir sağlık kurulu raporunun düzenlenmesini sağlayacağız. Geçici engellilik durumunun tespitinde de engel derece ve özelliğine göre aynı şekilde yeni bir sağlık kurulu raporunun düzenlenmesini sağlayacağız. Kamu ve üniversite hastanelerinde engellilerin hizmet alımını kolaylaştıracağız. Bakım uzmanlarının ve özelikle özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim verenlerin niteliklerinin arttırılması için burs ve istihdam garantili bütünleşik bir programı hayata geçireceğiz. Bakanlığa ait ve bakanlığın ödemesini yaptığı engelli bakım kurumlarında bakım hizmetlerinde kaliteyi arttıracağız. ORTAK POLİTİKALAR MUTABAKAT METNİ 198 Habilitasyon ve rehabilitasyon hizmetlerinin mümkün olan en erken evrede başlatılmasını ve engellinin yerleşim yerine en yakın yerde verilmesini sağlayacağız. Özel bakım gerektiren engel durumları için sürdürülebilir, güvenli ve yüksek standartlar için devlet desteği sağlayacağız. Erken tanı için Sağlık Bakanlığının ve Milli Eğitim Bakanlığının işbirliği içinde çalışacağı bir sistem kuracağız. Doğum kaynaklı engelliliğin önlenmesi amacıyla önleyici sağlık hizmetlerine ağırlık vereceğiz. Otizmli ve Down Sendromlu bireylerin toplumsal hayata katılımı için erken tanı ve erken müdahale hizmetlerini güçlendireceğiz. SMA tedavisi konusunda tecrübeli uluslararası üniversiteler ile iş birliği yaparak öncelikle ilgili merkezlerde ve en kısa zamanda da uzmanların eğitimi ve teknoloji transferi yoluyla çocuklarımızın tedavisinin ülkemizde yapılmasını sağlayacağız. Çok disiplinli rehabilitasyon ekipleri oluşturacak, özel rehabilitasyon üniteleri kuracak, hastanelerde engelli asistanı sosyal hizmet uzmanı istihdam edilmesini sağlayacağız. Engellilerin hak ve özgürlüklerinin topluma aktarılabilmesi için, anaokulundan itibaren okul müfredatlarına eğitim programları koyacağız. Ülke çapında Erişilebilirlik Seferberliği başlatmak için Engelsiz Yaşam Dersini müfredata dahil edeceğiz. Toplumsal farkındalığı arttırmak amacıyla Ulusal Erişilebilirlik Haftası uygulaması başlatacağız. Engelli vatandaşlarımızın genel eğitim sistemi içinde her seviyede eğitim almasını sağlamak için bütünleştirici planlamalar yapacağız. Engellilere özgü okulları yaygınlaştıracağız. Engellilerin eğitim kuruluşlarına kabullerinde ortaya çıkan sorunları net yasal düzenlemelerle ortadan kaldıracağız. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine yönelik gerçekçi ve sürdürülebilir bir destekleme programı oluşturacağız. Özel gereksinimli çocukların, örgün eğitim dışında aldıkları rehabilitasyon hizmetini ayda en az 40 ders saatine çıkaracağız. VIII. SOSYAL POLİTİKALAR 199 İşitme ve görme engellilerin, üniversiteler dahil, eğitimin her kademesinde rahat ve kaliteli eğitim alabilmelerini sağlayacağız. İşitme engelliler için Türk işaret dili sistemi oluşturacak, toplumun bu dili öğrenmesi için çalışmalar yapacağız. Engellilerin seçtiği alanlarda eğitim alabilmesi için mesleki habilitasyon, rehabilitasyon ve eğitim programları geliştirecek, bu programlarda kamu kurumları haricindeki tüzel kişiler ile gerçek kişilerin de gönüllü olarak hizmet sunabilmesini sağlayacağız. Örgün eğitim programlarına geç başlamış engellilerin eğitime dâhil edilmesi için düzenlemeler yapacağız. Engelli bireylerin okul öncesinden itibaren diğer öğrencilerle birlikte eğitim almalarını sağlayarak engelli bireylerin okullaşma oranını artıracak, kaynaştırılmış eğitimin altyapısını hazırlayacağız. Özel Eğitim İhtiyaçları belirlenmiş 0-36 ay çocuklarımız için ailelerinin bilgilendirilmesini ve desteklenmesini sağlayacak, üniversitelerimiz, yerel yönetimlerimiz ve sivil toplum kuruluşları ile iş birliği içerisinde 6 aylık periyotlarda izleme ve değerlendirme yaparak gerekli eğitim hizmetini vereceğiz. Kaynaştırmalı Engelsiz Kreş projesi çerçevesinde engelli çocuklarımızın eğitim ve rehabilitasyonu için tamamı kamu kaynaklarıyla karşılanacak kreş uygulamasını tüm ülke genelinde hayata geçireceğiz. Özel eğitim okulları, Rehberlik Araştırma Merkezleri, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile genel eğitim okulları arasındaki bütünleştirici eğitime ilişkin işbirliği ortamını güçlendireceğiz. Engelli öğrencilerin sınavlarda karşı karşıya kaldığı her türlü engeli ortadan kaldıracağız. Ulusal Ebeveynlik Projesi kapsamında engelli çocuklarımızın ailelerinin çocuklarının eğitim sürecinin her boyutuna aktif katılmaları seferberliğini başlatacağız.
