İPEKBÖCEKÇİLİĞİ
Dünyada ekonomik anlamda 15 kadar ülkede ipekböcekçiliği yapılmasına karşılık üretilen ipek, çok
sayıda ülke tarafından tüketilmektedir. İpek 4000 yıl önce Çinliler tarafından üretilmiş, uzun yıllar
nasıl üretildiği gizli tutulduktan sonra, önce Anadolu’da daha sonra Avrupa’da üretilmeye başlanmış
olup, ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği yaklaşık 1500 yıldan beri yapılmaktadır.
İpek, ipekböceği larvalarının koza örmek için salgıladıkları, parlak ve çok ince bir teldir. Bu teller bir
araya getirilerek ipek iplikleri elde edilir. İpek, kolay boyanabilen, yumuşak ve dayanıklı bir ip
olması nedeniyle tarih boyunca çok kıymetli bir dokuma hammadesi olmuştur.
Ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği; çok fazla yatırım gerektirmeyen ve küçük ölçekte yapılan,
ipekböceğinin tek besin kaynağı olan dut yaprağının sağlanmasıyla başlayan ve kozadan ipek
ipliğine işleninceye kadar süren yardımcı bir tarımsal faaliyet olarak sürdürülmektedir. Arazilerin
diğer tarım dallarına elverişli olmadığı yörelerde gelir kaynakları çok kısıtlı ailelerde yaş koza
üretimini genellikle yaşlılar ve kadınlar gerçekleştirmektedir. Tüm aile fertlerinin emeklerinin
değerlendirilmesinde, kırsal alanda gizli işsizliğin önlenmesi ve tarımsal gelirin daha dengeli
dağılmasında önemli derecede etkiye sahiptir.
İpekböceği yetiştiriciliğinde, 35 - 40 günlük çok kısa bir üretim döneminden sonra, kutu başına 26-
30 kg arasında yaş koza elde edilebilmektedir. Ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği yapan bir çok
aile, yılda 4-5 kutu ipekböceği yetiştirerek geçimini sağlamaya çalışmaktadır. Ülkemizin büyük bir
bölümünün dut yetiştiriciliği açısından uygun bir iklime sahip olması ipekböceği yetiştiriciliği
açısından avantajımızdır.
Üretimle ilgili aşamalar; dut ağacının yetiştirilmesi, ipekböceği tohumu ve yaş koza üretimi,
kozadan iplik çekilmesidir.
Türkiye’de üretilen ham ipeğin tamamına yakını ipek halı dokumacılığında bir bölümü de giyimkuşam,
ev eşyaları, nakış-dikiş, ameliyat ipliği olmak üzere iç piyasada tüketilmektedir.
İpekböcekçiliği sektöründe yaş koza üretiminden ipek halı pazarlamasına kadar ki üretim
işlemlerinde yaklaşık 500.000 kişiye istihdam olanağı sağlanmaktadır. Ayrıca aynı üretim aşamaları
esnasında yaş kozanın ipek halıya dönüştürülmesi sonucu yaklaşık 14 misli katma değer
yaratılmaktadır.
Türkiye'de 2009 yılı ilkbahar besleme döneminde 28 ilde, 211 köyde, 2358 çiftçi ailesi, 5683 kutu
ipekböceği tohumunu beslemeye almış ve 139,599 kg. yaş koza üretmiştir. İpekböcekçiliğinin
yoğun olarak yapıldığı 8 il, Türkiye toplam yaş koza üretiminin % 97’sini oluşturmaktadır.
Diyarbakır, Antalya ve Bilecik toplam üretimin % 69’unu gerçekleştirmekte olup bu illerimizde 1472
çiftçi ailesi ipekböcekçiliği yapmaktadır.
İPEKBÖCEĞİ BAKIM-BESLEMEDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
YAŞ YER(M2) ISI(Derece) NEM(%) YEM BOYUTU(cm2) KÜNE
TEMİZLEME
1 1,5 24-26 80-85 1 1 DEFA
2 3 24-26 80-85 3 1 DEFA
3 6 24-26 75-80 5 1 DEFA
4 15 23-24 70-75 YAPRAK 2 DEFA
5 25-30 23-24 70-75 DAL 5 DEFA
BÖCEKHANEYİ BESLEMEYE HAZIRLARKEN : Kapı, pencere, duvarlarda veya zeminde yarık ,
kırık, çatlak yerler varsa tamir edilmeli, böcekhane kireç ile badana edilmelidir.
Besleme malzemeleri ( sele,sepet,bıçak, kerevet tahtaları, vb. ) temizlenmeli, gerekiyorsa temiz su
ile yıkanmalı ve güneşte kurutulmalıdır. Böcekhane ve beslemede kullanılan malzemeler % 3' lük
formaldehit ile dezenfekte edilmeli (% 3’ lük formaldehit, 11 Lt suya 1 Lt formaldehit karıştırılarak
hazırlanır). Dezenfeksiyon sırasında böcekhane sıcaklığının 25 derece olması gerekmektedir.
TOHUM KUTULARINI TAŞIRKEN : Tohumları direkt güneş ışığından, aşırı sıcak yerlerden,
havasız ortamlardan, kimyevi veya zirai mücadele ilaçları, benzin vb. maddelerle aynı yerlerde
bulundurmadan, eksoz dumanından sakınmalıdır.
İNFİCARDA : Gece ve gündüz değişmemek kaydıyla sıcaklık : 25-26 derece, nem : % 80-85
olmalı, ışıklandırmaya 6-7. günden itibaren ( 16 saat ışık, 8 saat karanlık ) başlanmalıdır. Bu da
pratikte sabah saat 04.00'ten akşamsa 22.00'ye kadar aydınlatma yaparak mümkündür.
İpekböcekleri kılavuz verdiğinde böceklerin dağılmaması için üzerlerine tül ve kapak kağıdı
kapatılmalı, 2. gün böceklerin tamamının çıkması beklenmeli, böceklerin tamamı çıktıktan sonra
beslemeye başlamalıdır.
BAKIM VE BESLEMEDE : Üstte verilen sıcaklık, nem, küne temizleme sayısı vb. değerlere dikkat
edilmelidir.
Hastalıklara sebep olmamak için yapraklar günün serin saatlerinde toplanmalı, tozlu, çamurlu,
kızışmış, kurumuş, yanık, sert, ıslak ve uç yapraklar beslemede kullanılmamalıdır. Yapraklar ilk üç
yaşta kıyılarak, 4. yaşta yaprak veya filiz, 5. yaşta dal şeklinde verilmelidir.
İpekböceklerini hastalıklardan korumak amacıyla uykularında ve 5. yaştaki sönmüş toz kireç
uygulamalarını yerine getirmeli, oluşan küneler mutlaka temizlenmelidir.
Böcekler düzenli olarak uykuya götürülebiliyorsa, uyanan böcek görüldüğünde yem kesilmeli,
böceklerin yarısından fazlası uyandığında sönmüş toz kireç atılmalı ve küne havalanması için
parçalanmalı, böceklerin hepsi uyandıktan sonra, yeni yaşın yemlemesine başlanmalıdır. Bir kutu
ipekböceği için yaklaşık 20 Kg. sönmüş toz kireç gerekmektedir.
Yeni yaşın yemlemesiyle beraber ipekböcekleri, yeterli ve sağlıklı beslenebilmeleri için, bir önceki
yaşa göre daha geniş bir alana seyreltilmelidir.
HASTALIKLARLA KARŞILAŞILDIĞINDA : Hasta böcek görüldüğünde maşa vb. bir aletle
ortamdan uzaklaştırılmalı ve besleme yatağı kireçlenmeli, eğer hastalık yaygın ise besleme yatağı
değiştirilmeli, ortam havasız, nem veya sıcaklık yüksek ise hava akımı olmayacak şekilde
havalandırma yapılmalıdır.
Böcekhaneye giriş ve çıkışlarda el ve ayakkabılar dezenfekte edilmeli. Zirai mücadele ilaçları ile
çalışılmış ise iyice temizlenip, elbiseler değiştirilmelidir.
ASKI VE HASAT : Kullanılan askı mutlaka kuru olmalı ve mevcut ipekböceklerine yeterli askı
kullanılmalıdır. Bir paket ipekböceği için 250-300 adet bitkisel askı gerekmektedir.
Askı sırasında böcekhanede sıcaklık 22-23 Derece ve ortam havadar olmalıdır.
Kozaların askıda kalma süresi askı ortalamasından itibaren 8-10 gündür. Askı sökümünde hatalı
olanlar, bozuk şekilli çifte ve çipez kozalar mutlaka ayrılmalıdır.
Cok kolay ve malietsiz hem hobi amaçlı hemde parada kazanılır biraz tecrübeyle hazır sıkıntısı yok elindeki yaş kozaı hemen paraya ceviriyorsun hemde az zahmetsiz engeli arkadaşrımızın evde bir akç kutuda yetiştrme imkanı olabilir eğer yeri müsait olna varsa kendine oda bile ayarlayabilir bu konuda yardım istersenz nette videolar var ayrıntılı herşey anlatılıyor gene daha cok yardım isterseniz tarım ilçe müdürlükleri bu konuda yardımcı oluyorlar
YAŞ KOZA ALIM FİYATLARI
KOZABİRLİK 2011 YILI YAŞ KOZA ALIM FİYATLARI
SINIFLAR
Toplam Ürün Alım Fiyatı (TL/Kg)
I. Sınıf Yaş Koza
23,50
II. Sınıf Yaş Koza
23,00
III. Sınıf Yaş Koza
21,50
Çipez Koza
20,10
Gerekli bilgi koza birlik sitesine girip elde edebilirsiniz
Dünyada ekonomik anlamda 15 kadar ülkede ipekböcekçiliği yapılmasına karşılık üretilen ipek, çok
sayıda ülke tarafından tüketilmektedir. İpek 4000 yıl önce Çinliler tarafından üretilmiş, uzun yıllar
nasıl üretildiği gizli tutulduktan sonra, önce Anadolu’da daha sonra Avrupa’da üretilmeye başlanmış
olup, ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği yaklaşık 1500 yıldan beri yapılmaktadır.
İpek, ipekböceği larvalarının koza örmek için salgıladıkları, parlak ve çok ince bir teldir. Bu teller bir
araya getirilerek ipek iplikleri elde edilir. İpek, kolay boyanabilen, yumuşak ve dayanıklı bir ip
olması nedeniyle tarih boyunca çok kıymetli bir dokuma hammadesi olmuştur.
Ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği; çok fazla yatırım gerektirmeyen ve küçük ölçekte yapılan,
ipekböceğinin tek besin kaynağı olan dut yaprağının sağlanmasıyla başlayan ve kozadan ipek
ipliğine işleninceye kadar süren yardımcı bir tarımsal faaliyet olarak sürdürülmektedir. Arazilerin
diğer tarım dallarına elverişli olmadığı yörelerde gelir kaynakları çok kısıtlı ailelerde yaş koza
üretimini genellikle yaşlılar ve kadınlar gerçekleştirmektedir. Tüm aile fertlerinin emeklerinin
değerlendirilmesinde, kırsal alanda gizli işsizliğin önlenmesi ve tarımsal gelirin daha dengeli
dağılmasında önemli derecede etkiye sahiptir.
İpekböceği yetiştiriciliğinde, 35 - 40 günlük çok kısa bir üretim döneminden sonra, kutu başına 26-
30 kg arasında yaş koza elde edilebilmektedir. Ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği yapan bir çok
aile, yılda 4-5 kutu ipekböceği yetiştirerek geçimini sağlamaya çalışmaktadır. Ülkemizin büyük bir
bölümünün dut yetiştiriciliği açısından uygun bir iklime sahip olması ipekböceği yetiştiriciliği
açısından avantajımızdır.
Üretimle ilgili aşamalar; dut ağacının yetiştirilmesi, ipekböceği tohumu ve yaş koza üretimi,
kozadan iplik çekilmesidir.
Türkiye’de üretilen ham ipeğin tamamına yakını ipek halı dokumacılığında bir bölümü de giyimkuşam,
ev eşyaları, nakış-dikiş, ameliyat ipliği olmak üzere iç piyasada tüketilmektedir.
İpekböcekçiliği sektöründe yaş koza üretiminden ipek halı pazarlamasına kadar ki üretim
işlemlerinde yaklaşık 500.000 kişiye istihdam olanağı sağlanmaktadır. Ayrıca aynı üretim aşamaları
esnasında yaş kozanın ipek halıya dönüştürülmesi sonucu yaklaşık 14 misli katma değer
yaratılmaktadır.
Türkiye'de 2009 yılı ilkbahar besleme döneminde 28 ilde, 211 köyde, 2358 çiftçi ailesi, 5683 kutu
ipekböceği tohumunu beslemeye almış ve 139,599 kg. yaş koza üretmiştir. İpekböcekçiliğinin
yoğun olarak yapıldığı 8 il, Türkiye toplam yaş koza üretiminin % 97’sini oluşturmaktadır.
Diyarbakır, Antalya ve Bilecik toplam üretimin % 69’unu gerçekleştirmekte olup bu illerimizde 1472
çiftçi ailesi ipekböcekçiliği yapmaktadır.
İPEKBÖCEĞİ BAKIM-BESLEMEDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
YAŞ YER(M2) ISI(Derece) NEM(%) YEM BOYUTU(cm2) KÜNE
TEMİZLEME
1 1,5 24-26 80-85 1 1 DEFA
2 3 24-26 80-85 3 1 DEFA
3 6 24-26 75-80 5 1 DEFA
4 15 23-24 70-75 YAPRAK 2 DEFA
5 25-30 23-24 70-75 DAL 5 DEFA
BÖCEKHANEYİ BESLEMEYE HAZIRLARKEN : Kapı, pencere, duvarlarda veya zeminde yarık ,
kırık, çatlak yerler varsa tamir edilmeli, böcekhane kireç ile badana edilmelidir.
Besleme malzemeleri ( sele,sepet,bıçak, kerevet tahtaları, vb. ) temizlenmeli, gerekiyorsa temiz su
ile yıkanmalı ve güneşte kurutulmalıdır. Böcekhane ve beslemede kullanılan malzemeler % 3' lük
formaldehit ile dezenfekte edilmeli (% 3’ lük formaldehit, 11 Lt suya 1 Lt formaldehit karıştırılarak
hazırlanır). Dezenfeksiyon sırasında böcekhane sıcaklığının 25 derece olması gerekmektedir.
TOHUM KUTULARINI TAŞIRKEN : Tohumları direkt güneş ışığından, aşırı sıcak yerlerden,
havasız ortamlardan, kimyevi veya zirai mücadele ilaçları, benzin vb. maddelerle aynı yerlerde
bulundurmadan, eksoz dumanından sakınmalıdır.
İNFİCARDA : Gece ve gündüz değişmemek kaydıyla sıcaklık : 25-26 derece, nem : % 80-85
olmalı, ışıklandırmaya 6-7. günden itibaren ( 16 saat ışık, 8 saat karanlık ) başlanmalıdır. Bu da
pratikte sabah saat 04.00'ten akşamsa 22.00'ye kadar aydınlatma yaparak mümkündür.
İpekböcekleri kılavuz verdiğinde böceklerin dağılmaması için üzerlerine tül ve kapak kağıdı
kapatılmalı, 2. gün böceklerin tamamının çıkması beklenmeli, böceklerin tamamı çıktıktan sonra
beslemeye başlamalıdır.
BAKIM VE BESLEMEDE : Üstte verilen sıcaklık, nem, küne temizleme sayısı vb. değerlere dikkat
edilmelidir.
Hastalıklara sebep olmamak için yapraklar günün serin saatlerinde toplanmalı, tozlu, çamurlu,
kızışmış, kurumuş, yanık, sert, ıslak ve uç yapraklar beslemede kullanılmamalıdır. Yapraklar ilk üç
yaşta kıyılarak, 4. yaşta yaprak veya filiz, 5. yaşta dal şeklinde verilmelidir.
İpekböceklerini hastalıklardan korumak amacıyla uykularında ve 5. yaştaki sönmüş toz kireç
uygulamalarını yerine getirmeli, oluşan küneler mutlaka temizlenmelidir.
Böcekler düzenli olarak uykuya götürülebiliyorsa, uyanan böcek görüldüğünde yem kesilmeli,
böceklerin yarısından fazlası uyandığında sönmüş toz kireç atılmalı ve küne havalanması için
parçalanmalı, böceklerin hepsi uyandıktan sonra, yeni yaşın yemlemesine başlanmalıdır. Bir kutu
ipekböceği için yaklaşık 20 Kg. sönmüş toz kireç gerekmektedir.
Yeni yaşın yemlemesiyle beraber ipekböcekleri, yeterli ve sağlıklı beslenebilmeleri için, bir önceki
yaşa göre daha geniş bir alana seyreltilmelidir.
HASTALIKLARLA KARŞILAŞILDIĞINDA : Hasta böcek görüldüğünde maşa vb. bir aletle
ortamdan uzaklaştırılmalı ve besleme yatağı kireçlenmeli, eğer hastalık yaygın ise besleme yatağı
değiştirilmeli, ortam havasız, nem veya sıcaklık yüksek ise hava akımı olmayacak şekilde
havalandırma yapılmalıdır.
Böcekhaneye giriş ve çıkışlarda el ve ayakkabılar dezenfekte edilmeli. Zirai mücadele ilaçları ile
çalışılmış ise iyice temizlenip, elbiseler değiştirilmelidir.
ASKI VE HASAT : Kullanılan askı mutlaka kuru olmalı ve mevcut ipekböceklerine yeterli askı
kullanılmalıdır. Bir paket ipekböceği için 250-300 adet bitkisel askı gerekmektedir.
Askı sırasında böcekhanede sıcaklık 22-23 Derece ve ortam havadar olmalıdır.
Kozaların askıda kalma süresi askı ortalamasından itibaren 8-10 gündür. Askı sökümünde hatalı
olanlar, bozuk şekilli çifte ve çipez kozalar mutlaka ayrılmalıdır.
Cok kolay ve malietsiz hem hobi amaçlı hemde parada kazanılır biraz tecrübeyle hazır sıkıntısı yok elindeki yaş kozaı hemen paraya ceviriyorsun hemde az zahmetsiz engeli arkadaşrımızın evde bir akç kutuda yetiştrme imkanı olabilir eğer yeri müsait olna varsa kendine oda bile ayarlayabilir bu konuda yardım istersenz nette videolar var ayrıntılı herşey anlatılıyor gene daha cok yardım isterseniz tarım ilçe müdürlükleri bu konuda yardımcı oluyorlar
YAŞ KOZA ALIM FİYATLARI
KOZABİRLİK 2011 YILI YAŞ KOZA ALIM FİYATLARI
SINIFLAR
Toplam Ürün Alım Fiyatı (TL/Kg)
I. Sınıf Yaş Koza
23,50
II. Sınıf Yaş Koza
23,00
III. Sınıf Yaş Koza
21,50
Çipez Koza
20,10
Gerekli bilgi koza birlik sitesine girip elde edebilirsiniz
